Dziecko poznaje świat wszystkimi zmysłami. Na początku ważniejszy niż zmysł wzroku czy słuchu, jest dotyk, a najbardziej wrażliwe na dotyk są wargi i język. To dlatego dzieci tak chętnie biorą do buzi każdy napotkany przedmiot. O ile w pierwszych miesiącach życia łatwo dbać o higienę rzeczy, to w przypadku raczkującego niemowlęcia jest to niemożliwe. W dodatku ząbkowanie sprawia, że maluchy są dodatkowo podatne na zakażenia, co wiąże się ze spadkiem odporności i obecnością uszkodzeń.
Stan zapalny jamy ustnej to ogólna nazwa zmian, które mogą być wywołane przez
– wirusy
– bakterie,
– grzyby,
– alergeny.
Stan zapalny jamy ustnej u dziecka w większości przypadków nie stanowi poważnego zagrożenia dla jego zdrowia i życia. Ponieważ stosuje się tak zwane leczenie objawowe, to właściwe rozpoznanie objawów jest ważne, a uważna obserwacja dziecka przez rodziców bywa w tej sytuacji kluczowa.
Wysiękowe zapalenie jamy ustnej to tzw. choroba brudnych rąk. Jest wywołana przez wirusy i przenoszona najczęściej przez niedokładnie umyte ręce. Objawy to niewielka gorączka, utrata apetytu, ból gardła i jamy ustnej. Dziecko nie chce jeść, bo żucie i połykanie jest bolesne, pojawia się nieprzyjemny zapach z ust. Maluch staje się marudny, płaczliwy i niespokojnie śpi. Po 2-3 dniach takich objawów następuje uszkodzenie śluzówki w ustach w postaci czerwonych plam. Takie plamy, czasem nawet krwawiące, mogą pojawiać się również na palcach, stopach, pośladkach, ramionach, twarzy. Wylęganie się choroby trwa 3 do 6 dni, a sama choroba około tygodnia.
Chorobę brudnych rąk leczy się wyłącznie objawowo. Leczenie polega na zmniejszaniu bólu i zapobieganiu zakażeniom bakteryjnym. Trzeba podawać dziecku potrawy o półpłynnej, gładkiej konsystencji. Może to być zmiksowana zupa, kisiel czy kaszka. Jedzenie powinno mieć temperaturę ciała (nie może być ani zimne, ani gorące). Należy unikać potraw o wyrazistym smaku (kwaśnych, ostrych). Zamiast soku, który zadziała na uszkodzoną śluzówkę jak kwas, lepiej podać chłodny kompot lub wodę. W przypadku niemowląt do czasu wyleczenia lepiej zaniechać rozszerzania diety. Ważne jest też dbanie o to, aby dziecko się nie odwodniło, do czego może dojść łatwo, ponieważ dziecko może nie chcieć pić i gorączkuje. Po chorobie konieczna jest wymiana szczoteczki, smoczka do picia lub bardzo staranne ich wysterylizowanie.
Choć choroba rzadko daje powikłania, zdarzają się bakteryjne zakażenia uszkodzonych miejsc. Wówczas wprowadza się terapię antybiotykową, a także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej również jest spowodowane wirusem. Może być pierwotne, gdy wirus atakuje po raz pierwszy i wtórne, gdy wirus znajdujący się w organizmie uaktywnia się ponownie pod wpływem jakiegoś czynnika: słońca, gorączki, silnego stresu.
Pierwsze zakażenie zaczyna się od podwyższonej temperatury (u małych dzieci może ona szybko i gwałtownie wzrosnąć), ogólnego rozbicia, bólu szyjnych węzłów chłonnych. W jamie ustnej pojawiają się pęcherzyki, które pękają i tworzą bolesne nadżerki. Dziecko mocno się ślini, brzydko pachnie mu z ust. Zmiany takie mogą się utrzymywać nawet 2 tygodnie. W zakażeniu wtórnym pęcherzyki zwykle tworzą się na wargach i utrzymują przez tydzień, nie pozostawiając blizn.
W leczeniu opryszczkowego zapalenia jamy ustnej stosuje się zwykle leki antywirusowe, płynną dietę oraz leki przeciwbólowe do miejscowego stosowania. Dziecko powinno wyzdrowieć w ciągu 10 dni nawet mimo braku leczenia, jednak leki o działaniu przeciwwirusowym powinny przyspieszyć proces leczenia.
Z opryszczką jamy ustnej wiąże się ryzyko powikłań. Może dojść do infekcji oka grożącej utratą wzroku przez dziecko.
Pleśniawki to zakażenie drożdżakami. Może być pierwotne, do którego dochodzi już podczas porodu w wyniku niewyleczonej infekcji grzybiczej mamy, jak i późniejsze, pojawiające się przy obniżeniu odporności.
Objawy to biały, grudkowaty nalot na śluzówce (?zsiadłe mleko?), którego w przeciwieństwie do nalotu, który tworzy się od mleka, nie da się zetrzeć gazikiem. Przy nasileniu objawów dziecko traci apetyt, jest niespokojne, marudne.
Pleśniawki same nie znikną, dlatego konieczna jest wizyta u lekarza. Nieleczone po pewnym czasie pokryją śluzówki dziecka grubym, kremowym kożuchem. Pleśniawki na śluzówkach sprawiają dziecku ból, utrudniając ssanie. Niemowlę może gorzej przybierać na wadze, być apatyczne albo rozdrażnione, źle sypiać.
Podaje się leki antyseptyczne i przeciwgrzybicze w płynie. Lekarz zaleca też sposób i częstotliwość podawania leku ? zazwyczaj trzeba go zakraplać dziecku do buzi albo smarować zmiany. Smarować należy delikatnie, by nie zedrzeć pleśniawek, aby śluzówka nie zaczęła krwawić i żeby nie sprawić dziecku bólu. Przy karmieniu piersią, należy smarować lekiem również brodawki sutkowe, bo infekcja może się z nich przenieść z powrotem do buzi dziecka. W przypadku karmienia mieszanką należy pamiętać, by dokładnie sterylizować butelki i smoczki po każdym karmieniu.
Afty Ich przyczyna nie jest do końca znana, ale wiele wskazuje na to, że skłonność do ich powstawania ma związek z osłabieniem układu odpornościowego, zmianami hormonalnymi, niedoborem zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego. Sprzyja im uraz (ugryzienie, uderzenie), ale czasem pojawiają się i bez tego. Afty mają charakter nadżerek na błonie śluzowej policzków, warg, podstawy języka, czasem także na języku czy podniebieniu. Goją się same w ciągu 10-14 dni, ale ponieważ są bardzo bolesne, leczenie może być konieczne, aby dziecko mogło pić i jeść. W czasie infekcji dziecko powinno unikać gorących potraw i napojów, pikantnych lub słonych dań, a także cytrusów. Wskazane jest płukanie soloną wodą lub wyciągami z liści malin, szałwii, łopianu lekarskiego czy czerwonej koniczyny. Afty można przemywać również roztworem 1:1 wody utlenionej z wodą. W cięższych postaciach infekcji należy stosować płyny do płukania ust o działaniu przeciwzapalnym.
Kontaktowe zapalenie jamy ustnej wywołuje kontakt z alergenem. Jest to reakcja typu późnego (12-48 godzin po ekspozycji na alergen) i dlatego czasem trudno znaleźć jej przyczynę. Objawy to bolesna plama, której towarzyszą wrzodziejące nadżerki na błonie śluzowej policzków i języka. Wargi są lekko obrzęknięte, a potem stają się suche, spękane. Lekarz zwykle przepisuje preparaty odkażające do płukania, smarowania, pędzlowania, przyspieszające gojenie się śluzówki, Ewentualnie, jeśli zachodzi taka potrzeba zaleca się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Proszę nie publikować zdjęć i tekstów umieszczonych na stronie jako własnych. Jest to niezgodne z prawem. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83)
