O zęby mleczne należy dbać!

Pokutuje niesłuszny pogląd, że zębów mleczne się nie leczy, ponieważ są przejściowym uzębieniem, które i tak wypadnie. Jednak zęby mleczne, zanim wypadną, utrzymują miejsce dla zębów stałych oraz stanowią dla nich swego rodzaju drogowskaz i punkt odniesienia. Wczesne usuwanie zębów mlecznych jest jedną z przyczyn powstawania wad zgryzu. Brak nawet pojedynczych zębów powoduje zahamowanie wzrostu kości szczęki i żuchwy, co doprowadza często do pojawienia się wady, wymagającej nierzadko skomplikowanego leczenia ortodontycznego.

Dzisiaj już wiadomo, że zęby mleczne są ważnym etapem w rozwoju całej twarzoczaszki człowieka. Dlatego dbanie o “mleczaki” to inwestycja w zdrowe zęby stałe i prosty uśmiech w przyszłości. Trudno, bowiem wśród zepsutych “mleczaków” utrzymać zdrowe zęby stałe.

Zęby mleczne człowieka powstają w życiu płodowym, a w buzi dziecka pojawiają się od szóstego do trzydziestego miesiąca życia. Dziecko posiada pełne uzębienie mleczne przed ukończeniem 3 lat. Zęby ułożone są ciasno, jeden przy drugim, dotykając się powierzchniami bocznymi. Pod ich korzeniami znajdują się już zawiązki zębów stałych. W wieku około 4 lat pod wpływem nacisku tych zawiązków, korzenie mleczaków stopniowo znikają i od 5-6 roku życia zaczynają się kolejno chwiać.  Również około 5-6 roku życia odległości między poszczególnymi zębami zaczynają się powiększać, ponieważ szczęka i żuchwa rosną, robiąc miejsce dla większych zębów stałych. Od tego momentu następuje stopniowy i długotrwały proces wymiany uzębienia mlecznego na stałe i trwa on nawet 6 lat. W tym czasie dziecko posiada uzębienie mieszane, składające się zarówno z zębów mlecznych, jak i stałych. Niekiedy, gdy nie powstał zawiązek zęba stałego, zęby mleczne zostają na całe życie.

Zęby mleczne pojawiają się w buzi dziecka w określonej kolejności i w określonych odstępach. Tak samo ich wypadanie podlega pewnym uśrednionym normom (Tabela).

Ząb	wyżynanie   “mleczaków”	wypadanie “mleczaków”	wyżynanie zębów stałych
Pierwsze siekacze	6-12    m.ż.	6-7 r.ż.	7-8 r.ż.
Drugie siekacze	9-16    m.ż.	7-8 r.ż.	8-9 r.ż.
Kły	16-23    m.ż.	9-12 r.ż.	11-12 r.ż.
Pierwsze przedtrzonowce	–	–	10-11 r.ż.
Drugie przedtrzonowce	–	–	10-12 r.ż.
Pierwsze trzonowce	13-18    m.ż.	9-11 r.ż.	6-7 r.ż.
Drugie trzonowce	23-31    m.ż.	10-12 r.ż.	12-13 r.ż.
Trzecie trzonowce	–	–	17-21 r.ż.

Zębów mlecznych jest razem dwadzieścia (po dziesięć w szczęce i w żuchwie), przy czym w uzębieniu mlecznym nie ma zębów przedtrzonowych. Siekacze służą do odgryzania kęsów, kły do chwytania, przytrzymywania i rozrywania pokarmu, a zęby trzonowe do miażdżenia i rozcierania pokarmu.

Ze względu na kształt koron i korzeni oraz wykonywaną czynność zęby mleczne dzielą się na trzy grupy: siekacze (8 sztuk), kły (4 sztuki) i trzonowce (8 sztuk).

Zęby człowieka zbudowane są z korony (część widoczna w jamie ustnej) i korzenia (część tkwiąca w kości pokrytej dziąsłem). Obie te struktury łączą się w miejscu zwanym szyjką zęba. Korona pokryta jest szkliwem – najtwardszą tkanką w ludzkim organizmie, a korzeń cementem. Pod szkliwem i cementem znajduje się zębina, która jest wrażliwa na bodźce (ciepło, zimno). W środku zębiny znajduje się unaczyniona i unerwiona miazgą zęba.

Zęby mleczne, mimo że są bardzo podobne do zębów stałych różnią się od nich. Zęby mleczne mają kolor mleczno-biały z niebieskim połyskiem, podczas gdy zęby stałe są biało-żółtawe. Boczne zęby mleczne mają kształt stożkowy, podczas gdy stałe ? beczułkowaty. Zęby mleczne mają cieńszą warstwę szkliwa i zębiny, a szkliwo jest słabiej zmineralizowane. Miazga jest duża i zajmuje dużą przestrzeń w zębie. Jej budowa jest bardziej skomplikowaną niż w zębach stałych. Korzenie ?mleczaków? są cieńsze, szerzej rozstawione, niż zębów stałych i stosunkowo długie.

Te różnice przekładają się na mniejszą odporność zębów mlecznych, szybszy postęp próchnicy, trudniejsze zakładanie plomby, aż po trudniejsze usunięcie zęba mlecznego.

Zęby mleczne dotykane są przez dwa, typowe tylko dla nich, rodzaje próchnicy:

Próchnica wczesna pojawia się krótko po pojawieniu się w buzi dziecka zębów mlecznych. Atakuje pierwsze wyrżnięte zęby (siekacze) i obejmuje stopniowo kolejne “mleczaki”. Proces niszczenia zębów charakteryzuje się niezwykle szybkim tempem i jest trudny do zahamowania. Czynnikami sprzyjającymi pojawieniu się tego rodzaju próchnicy jest wczesne ząbkowanie (zęby były zbyt krótko poddawane procesowi mineralizacji), niewłaściwe odżywianie matki w ciąży, intensywne wymioty u ciężarnej, stres, wcześniactwo, pochodzenie z ciąży mnogiej, choroby przebyte przez dziecko w pierwszych miesiącach życia (szczególnie te wiążące się z podawaniem antybiotyków). Bardzo istotny jest wpływ niewłaściwej diety oraz brak odpowiedniej higieny jamy ustnej niemowlaka, które mogą który może znacznie przyspieszać postęp niszczenia zębów.

Próchnica okrężna dotyczy głównie siekaczy i kłów w szczęce. Rozpoczyna się przy dziąśle, początkowo w postaci rozległej biało-żółtej plamy, która przekształca się w ubytek obejmujący ząb dookoła. Pojawia się szczególnie często u dzieci wcześnie ząbkujących.
Zniszczony próchnicowo ząb mleczny (stały też) stanowi zagrożenie dla całego organizmu. Bakterie próchnicowe są rozsiewane wraz z krwią i zasiedlają najsłabsze części ciała. W przypadku dzieci z wadami serca czy po przeszczepach ma to znaczenie kluczowe, ale również zdrowe dzieci mogą mieć atakowane nerki, serce, płuca czy stawy. W przypadku zęba mlecznego z ropniem, uszkodzeniu mogą ulec przyszłe zęby stałe, które znajdują się bezpośrednio pod ?mleczakiem?. Z kolei aspekty psychiczne związane z koniecznością usunięcia zęba mogą skutkować brakiem współpracy dziecka przy dalszym leczeniu.

Zęby mleczne należy objąć opieką od najwcześniejszych lat, a nawet miesięcy. Współczesna stomatologia daje szerokie możliwości. Istnieją już także dentyści, którzy z chęcią leczą dzieci, mają cierpliwość i umiejętności. Pozwala to na wczesne zadbanie o zęby mleczne.

artykuł opublikowany na portalu  www.lodzkiemamy.pl

 

zobacz także:

Kiedy iść do dentysty pierwszy raz
Wszystko o ząbkowaniu
Jak dbać o zęby niemowlaka?
O wspieraniu dziecka

Proszę nie publikować zdjęć i tekstów umieszczonych na stronie jako własnych. Jest to niezgodne z prawem. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83)